Het begint met vermoeidheid en een kort lontje, maar dat is nog maar het begin.
Ik weet nog goed dat ik dacht: “Wat is er met me aan de hand?”
- Ik sliep slecht.
- Ik kon ineens niet meer tegen drukte.
- Mijn broek zat strakker, terwijl ik echt niet meer at.
- En ik was moe. Niet een beetje, maar het soort moe dat diep in je botten zit.
Maar hé, ik was nog geen 45. Mijn menstruatie kwam gewoon op tijd. Dus dit kon toch nooit de overgang zijn?
Nou dat kan maar zo juist wel de overgang zijn.
De overgang begint eerder dan je denkt.
De overgang is niet dat moment waarop je voor het laatst ongesteld wordt. Het is een proces dat jaren eerder begint. Langzaam, onzichtbaar en vaak zonder dat je het herkent.
Tijdens de overgang neemt de hormoonproductie in de eierstokken geleidelijk af. In de jaren voor de menopauze produceren de eierstokken nog steeds oestrogeen en progesteron, maar dit gebeurt wel steeds onregelmatiger. Naarmate de menopauze nadert, neemt de productie van deze hormonen af en uiteindelijk stopt de werking van de eierstokken volledig.
De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun laatste menstruatie krijgen en daarmee de menopauze bereiken, is 51 jaar. Meestal beginnen de eerste overgangsverschijnselen tussen een leeftijd van 40 en 55 jaar, maar de daling van de hoeveelheid geslachtshormonen is eigenlijk al veel eerder ingezet. Al rond de leeftijd van 35 jaar ga je minder van deze vrouwelijk hormonen produceren.
Erfelijkheid speelt een belangrijke rol voor wat betreft de leeftijd waarop je in de overgang komt. De leeftijd waarop je moeder en je oma in de overgang kwamen, is bijvoorbeeld een goede indicatie.
Hormonale voorbehoedsmiddelen met oestrogenen verhullen soms de symptomen van de menopauze, denk aan de anticonceptiepil. Hierdoor heb je misschien niet door dat je al in de overgang zit. De pil gebruiken stelt de overgang niet uit.
De 4 fases van de overgang:
1. Premenopauze (vanaf ± 38 jaar)
Je menstrueert nog regelmatig. Het hormoon progesteron begint te dalen. Dit is het hormoon dat je helpt slapen, ontspannen en stress verwerken.
De daling van progesteron gaat langzaam, maar je merkt het aan subtiele dingen:
Je bent prikkelbaarder dan anders
Je slaapt lichter of wordt vaker wakker
Je herstelt minder goed na stress
Je hebt ineens droge ogen of een droge vagina
Je geheugen laat je soms in de steek
En die vakantiekilo’s? Die gaan niet meer zo makkelijk weg
Je denkt “Het is druk. Ik moet gewoon wat rustiger aan doen.” Maar dit zijn vaak de eerste hormonale verschuivingen. En juist omdat je nog gewoon menstrueert, koppel je het er niet aan.
Maar dit is de overgang. In stille opbouw.
2. Perimenopauze (± 45 tot gemiddeld 51 jaar)
Dit is de fase waarin je cyclus onregelmatiger wordt. Oestrogeen begint nu ook te schommelen of dalen. En dat voel je vaak wel aan de bekende klachten die iedereen kent van de overgang:
Opvliegers
Nachtzweten
Slaapproblemen
Wisselende stemmingen
Verlies van spiermassa
Forse schommelingen in energie
Je lichaam is volop aan het schakelen. Je eicelvoorraad raakt op. Je hormoonproductie verandert en je zenuwstelsel draait overuren om alles te balanceren.
3. Menopauze
De term menopauze wordt vaak verward met de overgang, maar dat is niet het geval.
De menopauze is een moment, een begrip voor de laatste menstruatie die een vrouw heeft. Je kunt dit dus ook pas na een jaar vaststellen. Officieel is dit dus de dag waarop je 12 maanden geen menstruatie hebt gehad. Gemiddeld gebeurt dit op 51,2-jarige leeftijd. In de praktijk merk je hier niet zoveel van. De jaren ervoor en erna zijn zwaarder dan ‘de dag zelf’.
De overgang is de hele periode, van premenopauze tot postmenopauze.
4. Postmenopauze
Ben je een jaar lang niet ongesteld geworden? Dan zijn de eicellen op, komen er geen meer tot rijping en start de postmenopauze. Hoewel de menopauze dan al is geweest, is de overgang nog niet ten einde. Je lichaam zoekt nog steeds naar een nieuw evenwicht. In de postmenopauze heb je vaak ook nog last van typische overgangsverschijnselen zoals vaginale droogheid en verminderd libido.
Sommige klachten nemen af, maar andere, denk aan botontkalking of hart- en vaatproblemen kunnen nu meer aandacht vragen.
Gemiddeld duurt de postmenopauze zo’n 3 jaar.
Maar laten we het over het begin hebben, de premenopauze
Want dit is de fase waar de meeste vrouwen in zitten, zonder dat ze het weten. Je denkt nog niet aan de overgang. Je krijgt ook vaak geen erkenning van de huisarts en als je die wel krijgt dan is vaak de burn-out de boosdoener en zeker niet de overgang.
Wat vaak gebeurd is dat je aan het overcompenseren gaat om het ongemak niet te voele: nóg een wijntje, nóg een yoga-les, nóg een vitaminepil, maar wat je lichaam eigenlijk nodig heeft, is iets anders.
- Het vraagt om rust.
- Om voedzame voeding.
- Om hormonale stabiliteit.
- Om begrip.
Niet: harder rennen.
Wel: beter luisteren.
Hoe weet je of je in de premenopauze zit?
Als je menstruatie nog regelmatig is, maar je merkt:
Slechter slapen
Meer prikkelbaarheid
Een korter lontje
Gewichtstoename rond je buik
Droge huid of slijmvliezen
Minder zin in seks
Energie die sneller op is
Dan is de kans groot dat je in de premenopauze zit. En geloof me, je bent niet gek, je lichaam is gewoon aan het veranderen.
Wat kun je doen?
Je hoeft niet te wachten tot het erger wordt. Je hoeft ook niet meteen aan de hormoontherapie.
Eet wat je lichaam nu echt nodig heeft
Meer vetten, voldoende eiwitten, minder snelle suikers.
Vermijd cafeïne als je slecht slaapt.
Voeg fyto-oestrogenen toe zoals lijnzaad en tofu.
Ondersteun je zenuwstelsel
Dagelijks even pauze. Zonder telefoon. Zonder moeten. Gewoon: adem, rust, zijn. Je stresssysteem kalmeert. En daarmee ook je hormonen.
Beweeg op jouw ritme
Niet meer jezelf afmatten in de sportschool, maar ga lekker wandelen, lichte mate van krachttraining, dansen. Pak iets wat bij jou past op een manier die je energie geeft in plaats van kost.
De overgang is geen plotselinge verandering. Het is een proces.
Hoe eerder je weet waar je staat, hoe beter je kunt sturen. Niet alleen om klachten te verminderen, maar om je lichaam te ondersteunen in wat het nu van jou vraagt.
Wil je daar hulp bij? Heb je het gevoel dat je lichaam dingen roept, maar je weet niet precies wat? Ik kijk met alle liefde met je mee, want jij verdient het om deze fase bewust én krachtig door te gaan. Blijf er niet mee tobben. Laat mensen je niet wijsmaken dat dit erbij hoort en een fase is of dat je teveel hooi op je vork hebt. Luister naar wat je lichaam nodig heeft.
Neem gerust contact met me op of kijk verder rond op mijn site voor meer inzichten over voeding en leefstijl in de overgang.
Hopelijk ben je geholpen met deze informatie.
P.S. Je kunt me altijd een mail/whatsapp/dm sturen als je meer wilt weten.
Disclaimer: Dit artikel is informatief bedoeld. Het is geen vervanging van medische diensten en informatie. Raadpleeg bij twijfel en medicijngebruik altijd een huisarts of behandelend arts.
