Waar komt dat buikje opeens vandaan?
De overgang is voor de meeste vrouwen onderdeel van een natuurlijk verouderingsproces. Alle vrouwen krijgen er op een zeker punt mee te maken. Tijdens deze periode gebeurd er veel in het lichaam van een vrouw. Eén van de symptomen waar veel vrouwen over klagen is gewichtstoename. Sterker nog: maar liefst 90% van de vrouwen komt aan, wat vaak gepaard gaat met een verandering van de vrouwelijke vormen/rondingen. Opeens wordt er meer vet opgeslagen rondom de buik, er ontstaat een vetrol. Je lichaam doet niet meer wat je gewend bent. Het lijkt wel alsof er geen beweging meer in is te krijgen terwijl je niet anders bent gaan eten dan je hiervoor deed.
In deze blog ga ik je uitleggen hoe dat komt, maar ook wat de positieve eigenschappen hiervan zijn. Ook leg ik je uit hoe je dit buikvet kan kwijtraken en hoe je kan voorkomen dat je zwaarder wordt.
Wat gebeurt er tijdens de overgang?
De overgang is de periode rond je laatste menstruatie, ook wel de menopauze genoemd. Je hormoonstelsel raakt uit balans, omdat je geen eisprong meer krijgt en er geen baarmoederslijmvlies meer wordt aangemaakt. Juist die hormonen spelen een belangrijke rol in het krijgen van klachten. Het zijn namelijk een soort boodschapper stofjes die signalen doorgeven aan organen zodat je lichaam naar behoren werkt en goed kan functioneren. Ze zijn in staat organen te remmen of te stimuleren. Een disbalans in je hormoonstelsel kan er daarom voor zorgen dat je lichaam bepaalde seintjes anders doorkrijgt dan daarvoor.
Gewichtstoename door disbalans in je hormonen
Veel vrouwen komen een aantal kilo’s aan op het moment dat ze in de overgang terecht komen. De belangrijkste oorzaak hiervan is de veranderingen in je hormoonhuishouding. Deze veranderingen, de daling van geslachtshormonen oestrogeen en progesteron, zetten de verschillende processen aan. Eén hiervan is gewichtstoename, een ander is een veranderde lichaamssamenstelling.
In de overgang neemt de voorraad eicellen in de eierstokken af totdat er niets meer is. Hierdoor wordt er gaandeweg ook minder oestrogeen en progesteron aangemaakt. Daling van oestrogeen heeft een vertraging van je stofwisseling tot gevolg, wat er weer voor zorgt dat je calorieverbranding langzamer gaat. Dalend oestrogeen zorgt er ook voor dat de aanmaak van ghreline stijgt, het hormoon dat verantwoordelijk is voor het afgeven van hongersignalen en aanzet tot het vasthouden van gewicht. Daarbij leidt minder oestrogeen tot minder leptine, het hormoon dat je verzadigingsgevoel regelt. Het resultaat is dat je meer honger voelt en eetbuien hebt, terwijl een vol gevoel uitblijft. Het kan hierdoor lastiger zijn om op gewicht te blijven.
Naast oestrogeen neemt ook het progesteron af in de overgang. Hierdoor wordt je schildklier trager. De schildklier regelt je stofwisseling. Dus zowel door een daling van oestrogeen als van progesteron daalt je stofwisseling tijdens de overgang.
Andere overgangsklachten als oorzaak
Naast een vertraagd metabolisme kunnen andere typische overgangssymptomen er ook voor zorgen dat je aankomt in gewicht. Enkele voorbeelden zijn:
- Slecht slapen: Als je last hebt van opvliegers en nachtzweten is de kans groot dat je minder goed slaapt. Minder slaap geeft o.a. vermoeidheid, prikkelbaarheid en slechter functioneren. Grote kans dat je stress ervaart. Slecht slapen kan leiden tot hormonale veranderingen die je eetlust opwekken. Doordat je minder slaapt daalt het hormoon leptine (verzadigingshormoon) en stijgt het hormoon ghreline (hongerhormoon). Door deze verandering in hoeveelheden krijg je juist meer zin in eten (zie eerdere uitleg)
- Emoties: Een bekende overgangsklacht is het hebben van stemmingswisselingen. Je kunt last krijgen van woede-uitbarstingen of huilbuien en je hebt een korter lontje. Dit kan zorgen voor stress, wat weer als gevolg kan hebben dat je meer gaat eten of eetbuien hebt (emotie-eten).
- Stress: Slaapproblemen, opvliegers, nachtzweten en een veranderend lichaam kunnen stress geven. Heb je veel last van nachtzweten? Dan verstoort dit je nachtrust, waardoor je overdag prikkelbaarder bent. Dit kan zorgen voor stress, met emotie-eten tot gevolg. Je vermoeidheid kan er ook voor zorgen dat je minder gaat bewegen. Het gevolg: je komt aan in gewicht. Stress geeft extra cortisol wat weer extra opvliegers en nachtzweten geeft. Door een verhoging van cortisol heb je meer trek in zoet, vet en zout eten. Je zit in een vicieuze cirkel.
- Energieverbruik: Bij veel vrouwen daalt het energieverbruik door verlies van spiermassa en afname van lichamelijke activiteit. Spieren verbruiken meer energie dan vet. Hoe minder beweging, hoe minder spieren, hoe trager het metabolisme is en hoe sneller je aankomt.
Is de overgang écht de oorzaak van gewichtstoename?
Hoeveel je aankomt tijdens de overgang is een vraag die speelt in de hoofden van veel vrouwen. Belangrijk hierbij is dat een gewichtstoename tijdens de menopauze geen vaststaand feit is. Als je voldoende blijft bewegen en er een gezond en evenwichtig eetpatroon op nahoudt, dan is het goed mogelijk dat je gewoon op gewicht blijft.
Extra gewicht ontstaat uiteraard niet van de ene op de andere dag. Veel vrouwen komen over een periode van een paar jaar vijf tot acht kilo aan. Het grootste deel van dat extra vet wordt rond de buik opgeslagen, wat betekent dat het verschil vaak ook écht in de spiegel zichtbaar is. Dat het aankomen door de overgang komt is nog niet bewezen.
Toename buikvet tijdens de overgang
Vet kan je onderverdelen in twee categorieën, onderhuids vet en visceraal vet. Onderhuids buikvet bevindt zich tussen de buikspieren en de huid. Het dient als een soort stootkussen voor je spieren en botten en is zichtbaar als lichaamsvet. Visceraal buikvet, ook wel orgaanvet genoemd, bevindt zich dieper in de buikholte rondom de organen en is niet altijd zichtbaar. De functie van visceraal vet is het beschermen van organen.
Onderzoek laat zien dat door de verlaging van oestrogeen het opgeslagen vet van de billen en benen, zich verplaatst naar de buik, lever en spieren. Oestrogeen zorgt voor een andere vetverdeling over je lichaam. Het verplaatst als het ware. De taille krijgt er een paar cm bij.
Een andere verklaring voor de toename van buikvet tijdens de overgang is de verhoogde aanmaak van het stresshormoon cortisol. Als we onder stress staan of onvoldoende slapen, klachten die vaak voorkomen in de overgang, zal ons lichaam daarop reageren door meer cortisol aan te maken. Hierdoor wordt onze eetlust vergroot. Wanneer je lichaam te veel cortisol aanmaakt, kan je lichaam meer vet vasthouden en opslaan rond de buikzone.
Het buikje is een slimme reactie van je lichaam
Waarom krijg je een buikje tijdens de overgang? Eigenlijk is het simpel. Het oestrogeengehalte in je lichaam daalt, maar je hebt het wel nog altijd even hard nodig. Oestrogeen is namelijk belangrijk voor een fit en gezond lichaam. Je lichaam gaat daarom op zoek naar een alternatief, je viscerale vetcellen. Daar kan ook oestrogeen worden gemaakt en opgeslagen. Hierdoor komt je hormoonbalans weer beter in evenwicht en heb je minder last van overgangsklachten. Dus best voordelig, toch?
Uiteraard snap ik dat je het onder controle wilt houden, maar onthoud wel dat een klein buikje een goed teken is. Het is een slimme reactie van je lichaam. Probeer niet koste wat het kost om die paar extra kilootjes weg te krijgen. Minder vet betekent namelijk ook minder oestrogeen. En minder oestrogeen betekent: meer rimpels, een droge huid en slijmvliezen en meer overgangsklachten.
Teveel is teveel
Een kleine welving op je buik is dus een goed teken. Houd het echter wel onder controle. Ik wil je niet bang maken, maar een teveel aan buikvet is erg ongezond en kan onder andere hart- en vaatziektes en diabetes 2 veroorzaken. Meet regelmatig je buikomtrek (een getal hoger dan 88 cm wil je echt niet) of check het bij een huisarts als je denkt in de gevarenzone te zitten.
Hoe raak je die ‘overgangsbuik’ kwijt?
We kunnen niet eeuwig jong blijven, ouder worden is een natuurlijk proces. Strak en rimpelloos zullen we niet blijven, maar onbeperkt uitdijen en vorm verliezen in de overgang is niet nodig. We kunnen wel degelijk spieren behouden tot latere leeftijd. Alleen buikvet kwijtraken is natuurlijk niet mogelijk, je kan niet vet verliezen op één specifieke plek. Als je wilt afvallen rond je buik is het belangrijk om je te focussen op afvallen in het algemeen. Dat doe je door gezond(er) te eten en meer te bewegen, een combinatie van deze twee factoren zal er dan uiteindelijk voor zorgen dat je buikvet zal afnemen.
Afvallen tijdens de overgang
In mijn e-book “Afvallen tijdens de overgang, het kan écht” kan je hier meer over lezen en geef ik je 10 tips die bij mij hebben gewerkt. Laat me weten als je dit wilt ontvangen, ik stuur het met liefde naar je toe.
Ik hoop dat ik je heb kun inspireren met mijn blog. Lukt het je niet alleen? Laten we dan een keer bellen. Ik bied je een GRATIS en vrijblijvend gesprek, waarin ik naar je luister en je tips geef die je kunt direct kan toepassen.
Gezonde groetjes, Marjan.
